Supergoed enkelnieuws

Twee jaar na de Ilizarov-enkeldistractie
Het is nu twee jaar geleden dat ik de Ilizarov-enkeldistractie heb gehad. Volgens de chirurg, dr. Van Roermund, is het zo dat bij sommige patiënten verbetering mogelijk is tot twee jaar na de behandeling. Bij mij duurde het bijna een jaar voor ik weer alles kon wat ik vóór de distractie ook kon, en daarna zag ik dat ik vooruit ging. Steeds minder vaak had ik mijn krukken nodig en op mijn werk kon ik mijn wandelstok ook steeds vaker laten staan. Ik was daar al heel erg blij mee, maar wat ik nu heb meegemaakt maakt me nog veel gelukkiger: ik heb een hele lange route kunnen klimmen met een lastige aanloop en terugtocht en dat alles zonder pijn!

Beklimming van de Südgrat op de Salbitschijn
Eind juni wilden we de Südgrat klimmen. Een route van ongeveer 700m lang, met een aanloop van

Salbitschijn

anderhalf uur en ook een terugtocht van anderhalf uur. Maar eerst moet je nog bij de Salbithütte komen: dat is vanuit het dal tweeënhalf uur. Ik heb sinds mijn ongeluk in februari 2008 niet meer zulke lange stukken gelopen of geklommen, dus het was best spannend voor mij. Het plan was om op zondag naar de hut te lopen, op maandag de beklimming van de Südgrat te doen en op dinsdag weer terug te keren naar het dal.
Zowel de aanloop naar de hut als de terugtocht naar het dal hebben we relatief snel gedaan. Heen hadden we een uur en 3 kwartier nodig, terug slechts 5 kwartier. Dat is voor mijn doen erg snel. Voor het lopen maakte ik alleen gebruik van wandelstokken (geen krukken) en dat ging prima. Ik had tijdens en naderhand geen enkele pijn.
Maandagochtend zijn we om 6u 's ochtends vertrokken vanuit de hut. De terugtocht vanaf de top van de Salbitschijn via de zogenaamde 'Normalweg' zou lastig worden door sneeuw, en daarom wilden we vroeg weg, zodat we in alle rust voorzichtig konden afdalen.
Helaas lag er op de heenweg ook nog sneeuw in een steil couloir waar je normaal gesproken over

Zicht op de Westgrat vanaf de Südgrat

rotsblokken omhoog kunt klauteren naar het begin van de route. We namen het zekere voor het onzekere en besloten dit stuk te omzeilen door een route van 4 touwlengtes te klimmen naast het couloir. Op deze manier kun je ook bij de instap van de Südgrat komen. Kostte helaas wel meer tijd...
De Südgrat heeft 15 touwlengtes maar aan het eind van de 12e lengte vergisten we ons en kwamen we terecht bij de eerste abseilpiste van de 'nooduitgang' van het massief. Omdat we aan het begin van de dag tijd waren kwijtgeraakt door de extra touwlengtes, en we onderweg ook nog wat hebben moeten zoeken, was het al best laat geworden. Omdat het terugklimmen naar de eigenlijke route en het afdalen via de 'Normalweg' ook niet snel zou gaan, besloten we de route te laten voor wat 'ie was en gebruik te maken van de 'nooduitgang'. Helaas bleek de nooduitgang een waardeloze weg te zijn en kostte die ons veel meer tijd dan wanneer we de route vervolgd hadden.
Die dag zijn we uiteindelijk 15 uur onderweg geweest. We hebben in totaal zo'n 800m geklommen en drie keer door steile sneeuwvelden moeten lopen. We kwamen pas na de avondmaaltijd in de hut aan, maar de waard verwachtte ons nog en heeft ons verwend met een heerlijke driegangenmaaltijd.

Pijn?
Afgezien van de terugtocht was het een superleuke dag en hebben we met volle teugen van het klimmen genoten. En ik heb helemaal geen pijn gehad in mijn enkel! Niet tijdens het wandelen, niet tijdens het klimmen en ook niet erna. Dat is helemaal nieuw voor mij! Alleen mijn kuiten en bovenbenen protesteerden een beetje - die zijn het echt ontwend om lange wandelingen te maken.
Hopelijk komt er in augustus nog een periode met mooi weer en kunnen we de route opnieuw proberen - dan ligt er geen sneeuw meer in de couloirs en zal het allemaal een stuk makkelijker gaan. Het is een prachtige route en we zouden hem graag afmaken. En voor mijn enkel hoef ik het niet te laten!

Ilizarov enkel-distractie groot succes

Mijn enkel gaat nog steeds vooruit! Vlak na kerst hebben we onze inboedel ergens opgeslagen omdat we een jaar op reis gaan. Het inladen van de vrachtwagen hebben we met z'n tweeën gedaan. Alles, ook de zware dingen hebben we zelf gesjouwd. Veel stond op rolcontainers (dozen enzo), maar het grote meubilair en het witgoed hebben we echt moeten sjouwen - soms wel 3 trappen en trapjes af. Het uitladen en overbrengen naar een container hebben we met z'n vieren gedaan. 's Avonds voelde mijn enkel wel wat stijf, maar ik heb geen echte pijn gehad. Ook niet de dag erna. Dat is echt volkomen nieuw - tot voor kort (en zeker voordat de Ilizarov-enkeldistractie werd toegepast) betaalde ik overbelasting altijd met pijn.
We zijn nu bijna twee weken onderweg en we hebben 7 dagen kunnen klimmen. Omdat de paden hier in Siurana vaak smalle paadjes zijn waarbij je regelmatig nog een beetje moet klauteren om bij de rotsen te komen, is het vaak erg onhandig om met krukken te lopen. Omdat het lopen zo goed gaat, heb ik de laatste dagen steeds alleen een stok gebruikt ter ondersteuning. Met krukken kan ik sneller lopen, maar met een stok gaat het eigenlijk ook wel goed. Ik heb nog steeds geen pijn!
Met klimmen ben ik weer op mijn oude niveau - zelfs iets beter. Ik heb de afgelopen twee keer een 7a kunnen uitklimmen (waarbij ik de eerste 7a zelfs in de eerste poging in één keer kon doen).
De arts, dr. Van Roermund, had al weg gezegd dat de vooruitgang in het enkelgewricht tot twee jaar na de Ilizarov-distractie kan voortduren, maar ik durfde er niet op te hopen dat dat in mijn geval ook zo zou zijn. Ik ben nu anderhalf jaar verder, en ik ga nog steeds vooruit! Ik heb dan wel een jaar moeten revalideren voor ik iets kon zeggen over de resultaten, maar tot nu toe ben ik ontzettend blij dat ik het gedaan heb. Ik ben nu anderhalf jaar verder - ik ben benieuwd of ik nog meer vooruit kan gaan.

Drie nieuwe mijlpalen

Het is nu 14 maanden geleden dat ik de Ilizarov-enkel-distractie heb gehad. Zoals ik al eerder schreef boek ik in het dagelijks leven nog steeds vooruitgang. Maar ook bij het klimmen merk ik dat ik steeds meer kan. We hebben de afgelopen drie weken klimmend doorgebracht in de Écrins - dat was de eerste lange vakantie sinds de zware operatie van vorig jaar.

500 meter klimmen

In de Écrins hebben we een route geklommen van 500 meter. Ik had eerder al routes van ongeveer 400 meter geklommen, maar 500 meter leek steeds te veel. Niet alleen qua klimmen, maar ook omdat de aanloop naar dergelijke routes vaak lang is. Met krukken is dat bijna niet te doen.

Maar omdat het zo goed gaat met mijn enkel - ik kan steeds vaker stukjes zonder krukken of stok lopen - wilden we deze zomer kijken of ik al iets meer kan. We hadden een makkelijke route van 500 meter op het oog: Soleil Trompeur (Grand Sagne/Sagnette, VI+). De aanloop zou 70 minuten kosten en de terugtocht zou nog wat langer zijn omdat het abseilen een dik half uur zou duren. Omdat het al met al veel lopen en klimmen zou zijn voor mijn enkel, besloten we de avond ervoor al naar de instap te lopen en daar te gaan slapen. En mocht het nodig zijn, dan zouden we de volgende nacht ook bij de wand kunnen slapen. Maar dat bleek niet nodig te zijn!

De route was goed te doen en ook de terugtocht ging goed. Na de klim had ik wel pijn in mijn enkel, maar dat was pijn in de pezen en spieren en niet in het gewricht zelf. Dit soort pijn verdwijnt met wat rust meestal vrij snel. De volgende dag kon ik al weer goed èn pijnvrij lopen! Dit kunnen we in de toekomst wel vaker gaan doen. 

Mijlpaal nummer 1. 

Zonder krukken naar een klimmassief

Aan het eind van de vakantie hebben we drie dagen bij Les Ayes geklommen. Een klein klimgebied vlakbij Briançon. We kozen voor een sector die wat hogerop in het bos ligt. Je loopt eerst over een wandelpad, maar al snel wordt het een soort geitenpaadje. Met krukken best lastig: waar zet je ze neer als het pad erg smal is? Op de tweede dag heb ik mijn krukken in de bus gelaten en ben ik met een stok naar de wand gelopen. Dat heb ik nog niet eerder gedaan in de afgelopen jaren, maar omdat het maar 10-15 minuten lopen was, besloot ik het erop te wagen. Mocht het toch niet lukken, dan zou Pieter me kunnen ondersteunen bij het lopen. Maar het ging! Ik heb pijnvrij naar het massief kunnen lopen; door een bos èn een klein beetje heuvelopwaarts. Ook achteraf had ik geen pijn. De volgende dag heb ik ook mijn stok gebruikt in plaats van mijn krukken.

Mijlpaal nummer 2.

Mijn eerste 7b!

Op de dag dat ik voor het eerst alleen een stok nodig had om naar het massief van Les Ayes te lopen, heb ik ook mijn eerste 7b geklommen! Mijlpaal nummer 3! In totaal had ik 4 pogingen nodig, maar uiteindelijk heb ik hem in één keer kunnen uitklimmen. Ik hoopte dat ik een 7a+ zou kunnen klimmen deze zomer; in Turkije en Catalonië heb ik al wel 7a+ geklommen, maar in Frankrijk nog niet. Maar het werd 7b! Wel een makkelijke 7b, maar je eerste route in een hoger niveau is denk ik altijd 'makkelijk'. We hebben de mijlpalen gevierd door een pizza te gaan eten in het dal.

Of nou ja, 'vieren', eigenlijk was het erg koud 'boven'. 's Nachts vroor het en ook de avonden werden steeds kouder. In het dal hebben we lekker in de zon gezeten met een pizza op schoot. Ook zonder mijlpalen waren we ons ws. wel gaan opwarmen ;-)

Lopen zonder stok of krukken?

Met of zonder loophulpmiddelen?
Sinds 7 juni probeer ik buitenshuis zonder stok of krukken te lopen. Ik merkte de laatste tijd dat ik er vaker last dan plezier van had. Binnenshuis liep ik altijd al wel zonder stok, maar buitenshuis gebruikte ik voor korte stukken en op mijn werk een stok en voor langere stukken krukken. Als we ergens gaan klimmen gebruik ik altijd krukken. Meestal loop je dan over smalle, rotsige paadjes en dan zijn krukken (nog) onontbeerlijk.

Het gaat goed!
De eerste paar dagen liep ik korte stukjes zonder stok of krukken en toen dat goed bleek te gaan, ben ik langere stukken gaan proberen. Op mijn werk heb ik deze week (binnen en op het schoolplein) zonder stok gelopen. Donderdag hadden we een schoolreisje naar Fort Ruigenhoek in Utrecht en daar heb ik gedeeltelijk met en gedeeltelijk zonder krukken gelopen (afhankelijk van het terrein). Vrijdag had ik voor het eerst sinds lange tijd weer pijn bij het opstaan en lopen. Die dag heb ik de hele dag een brace gedragen en toen kon ik weer zonder pijn lopen. Een stok bleek niet nodig te zijn en 's avonds kon de brace weer af. Zaterdag heb ik Tippie, een logeerhond, uitgelaten op Kasteel Groeneveld in Baarn en dat heb ik zonder stok of krukken kunnen doen! Ik heb nog niet eerder zo'n lang stuk zonder hulpmiddelen gelopen! En achteraf had ik géén pijn...

Ilizarov-enkeldistractie geslaagd?
Deze week is het precies een jaar geleden dat ik de Ilizarov-enkeldistractie heb gehad. En afgelopen week was de eerste keer sinds februari 2008 dat ik regelmatig zonder stok of krukken heb gelopen. En niet alleen maar kleine stukjes, ook langere stukken heb ik 'zonder' kunnen doen. Ik durf het bijna niet te geloven, maar zou ik dan toch weer (een periode) zonder loophulpmiddelen kunnen gaan lopen? Het is bijna te mooi om waar te zijn...

De eerste keer multi-pitchen sinds de Ilizarov-distractie

Aiglun
In de meivakantie zijn we een week naar Aiglun (Alpes-Maritimes) geweest om lange routes te klimmen
(multi-pitchen). De routes zijn niet super lang, tussen de twee- en drie honderd meter, maar in vergelijking met sportklimroutes van zo'n 35m max vraagt het toch meer van mijn enkel. Ook al omdat je voor langere routes vaak wat langer moet lopen. We hadden gekozen voor een gebied waar abseilen niet gebruikelijk is - naar beneden lopen kwam er dus ook nog bij. De laatste keer dat ik had 'gemultipitched' was in 2012; in de zomer van 2013 zat ik eerst wekenlang met mijn onderbeen in een frame en daarna heb ik opnieuw moeten leren lopen.

Het klimmen
Klimmen is al langere tijd geen probleem. Wel is het zekeren soms erg belastend, met name als ik op een schuin vlak sta. Ik draag dan wel schoenen met een heel stijve zool, maar toch is de conditie van de pezen en spieren in mijn voet nog niet helemaal zoals die was. Na een klimdag heb ik vaak last van een heel stijve enkel en voet. Na een nachtje slapen is dat echter al wel weg. In het gewricht zelf heb ik maar zelden pijn, dus dat is een goed teken. Met het multi-pitchen klommen we deze week maximaal 9 lengtes en de meeste standplaatsen waren redelijk 'comfortabel'. Ik kon mijn voeten vaak goed wegzetten en in een enkel geval kon ik goed hangen in mijn gordel. We klommen alleen maar steile wand en soms een overhangend stukje - geen plaat, en dat scheelt ook veel. Als je op plaat klimt, hang je vaak meer in je enkel, en dat is geen feest... maar goed, misschien kan ik dat inmiddels ook zonder pijnklachten in het gewricht?

Het lopen
Het lopen viel mee èn tegen. Toen we eenmaal de goede aanloop hadden gevonden, bleken we in een half uur bij de wand te kunnen zijn. De topo gaf 20 minuten aan - maar met krukken heuvel op is dat wat optimistisch. Het pad naar beneden zag er vanuit het dorp erg steil uit. Volgens Italiaanse klimmers die we spraken was het pad zo gemakkelijk, dat je er met slippers over naar beneden kon rennen...Voor de zekerheid heb ik de eerste dag toch maar mijn  opvouwbare krukken meegenomen. Samen met approach-schoenen met een heel stijve zool in mijn rugzak een heel gewicht tijdens het klimmen, maar we deden geen hele zware route (6a+), dus dat zou moeten lukken. Het pad naar beneden was redelijk goed, een 'klimmerspaadje' - smal, en hier en daar wat klauteren. De topo gaf er 30 minuten voor maar ons kostte het toch een dikke 50 minuten. De krukken waren wel fijn om op te steunen, maar ik merkte al snel dat ik dit pad ook met mijn Leki's zou kunnen doen. Die zijn een stuk lichter en hebben een goede grip op zanderige ondergrond. 's Avonds na het eten had ik een erg moe gevoel in mijn voet - met name in de voetzool en ook de middenvoetsbeentjes lieten zich voelen. Na een nachtje rust was de vermoeidheid weg, maar kostte het wel enige tijd voor de stijfheid uit de voet en enkel weg was. Na het ontbijt ging het eigenlijk al wel weer goed en we hebben steeds twee dagen achter elkaar kunnen klimmen.

Wordt vervolgd
Al met al ben ik heel positief over het multi-pitchen - we durven al weer plannen voor de zomer te maken. We hebben een paar mooie routes in de Dolomieten en de Écrins op het oog. Nog 2 maanden te gaan, dan zal mijn voet al weer een stuk sterker zijn!

Goed nieuws van fysiotherapie

Naar de fysiotherapeut
Donderdagmiddag ben ik naar mijn fysiotherapeut gegaan. Tot voor kort mocht de enkel niet gemanipuleerd worden, maar inmiddels kan dat wel weer. Sinds een dikke week kan ik regelmatig een stukje 'goed' lopen en ook nog zonder pijn. Binnenshuis en in mijn klaslokaal loop ik al vaak zonder stok. Het afwikkelen lukt me weer redelijk en ook op blote voeten lopen is niet meer zo moeilijk. Als ik pijn heb, dan is dat vaak bij de middenvoetsbeentjes of in de voetzool. Ik was benieuwd wat de fysiotherapeut daarvan zou zeggen en of hij tips had.

Het lopen
Hij heeft het lopen (zonder stok) gefilmd en daarop kon je zien dat ik al heel goed kan lopen. Ik heb een lichte afwijking van mijn voet naar binnen toe, maar die is niet ernstig. Als ik mijn hak neerzet, draaien de tenen vervolgens een beetje naar binnen. Je moet goed kijken om het te zien. De fysiotherapeut verwachtte niet dat dat problemen in knie of heup zal opleveren.
De voet is erg zwak in de zin dat de spiermassa flink is afgenomen. Als ik loop, zakken de middenvoetsbeentjes wat naar beneden, in plaats van dat spiermassa de beentjes steunen. Dit veroorzaakt de pijn in mijn wreef. In mul zand lopen op blote voeten kan helpen om de spiermassa te doen toenemen. Maar dat heb ik niet voorhanden, dus ik zal geduld moeten hebben.
De kuit is ook nog erg slap, maar door het klimmen zal die langzaamaan steeds sterker worden.

Geen blokkades meer
Verder heeft de fysiotherapeut de enkel onderzocht door er wat aan te draaien en te trekken. Het lijkt erop dat de blokkades die ik altijd had weg zijn. Hij voelde nog wel een kleine oneffenheid in het gewricht, maar verwaarloosbaar in vergelijking met de situatie van vóór de operatie. Wel zit er natuurlijk nog een stevige bewegingsbeperking in, en die zal ook niet verdwijnen, maar dat de blokkades weg zijn is al heel wat.

Lopen zonder stok?
Op termijn zal de enkel worden vastgezet, maar de fysiotherapeut gaf aan dat als ik ècht zo goed reageer op de behandeling, ik misschien wel een tijd zonder stok zal kunnen lopen. Ik durf het nog niet hardop te zeggen, het zou te mooi zijn om waar te zijn....

Nog niet uitontwikkeld

Ik ben nu pas halverwege het hele proces dat in gang is gezet door de Ilizarov-distractie. Dat betekent dat er wellicht nog meer verbetering kan optreden. Donderdagavond in de klimhal sprak ik toevallig de orthopedisch chirurg die me deze behandeling heeft geadviseerd (Bella van Dalen, Bergmankliniek) en zij zei dat er zelfs na 2 jaar nog 'spectaculaire verbetering' kan optreden. Dat zou natuurlijk helemaal mooi zijn!!

Controle na een half jaar

mri-scanner

Controle
Een week geleden  ben ik voor controle naar dr. vanh Roermund in het UMC geweest. Het is nu een half jaar geleden dat het Ilizarov-frame werd geplaatst. Bij sommige patiënten is na een half jaar al te zeggen dat ze baat hebben bij de Ilizarov-enkeldistractie. Ik weet niet of ik daar bij hoor. Ik heb nog steeds pijn, maar misschien wordt dat het komende half jaar minder? Bij de meeste mensen kan pas na een jaar revalideren met zekerheid gezegd worden of de behandeling geslaagd is.

Geen krakende enkel meer
Het enige dat anders is dan voorheen, is dat mijn enkel niet meer 'kraakt' als ik hem beweeg. Het kraken zou veroorzaakt worden door de chronische ontsteking van het kraakbeen en/of doordat de gewrichtsvlakken onregelmatig zijn. Al bij de vorige controle in november kraakte mijn enkel niet meer. De chirurg is daar optimistisch over. Het zou kunnen dat de gewrichtsvlakken gladder aan het worden zijn - iets dat de bedoeling is van deze behandeling.

Röntgen en MRI

In september is er een röntgenfoto gemaakt en toen had de chirurg al het vermoeden dat de cystes in het bot aan het dichtgroeien zijn. Ik hoopte dat er nu weer een röntgen-foto gemaakt zou worden, maar dat was eigenlijk niet de bedoeling. De arts hield het bij wat drukken op de enkel ("Doet dit pijn?" Waarop ik antwoordde: "Nee, maar dat heeft nog nooit pijn gedaan!") en bij een meting van de hoek van de enkel. Omdat ik erg benieuwd was naar de oorzaak van de pijn die ik nu heb en graag wilde weten of er verschil is met november, is er uiteindelijk toch een foto gemaakt. Daarop leek weer wat verbetering te zien te zijn, maar dat was niet met zekerheid te zeggen. Daarvoor had de arts eigenlijk een MRI nodig, maar om die nou uit nieuwsgierigheid te maken... "Waarom niet?" vroeg ik.... Komende zaterdag moet ik voor een MRI naar het UMC en eind januari weet ik meer. Ik ben benieuwd.

Naar de chirurg en aan het werk

Gisteren ben ik voor het eerst - sinds het frame verwijderd is - naar de chirurg gegaan voor controle. Er zijn röntgenfoto's gemaakt en mijn enkel is 'gemeten'.

Beweeglijkheid gewricht
De chirurg heeft mijn enkel opgemeten en ik kan de enkel weer bijna net zover bewegen als voor de operatie. De beperking blijft natuurlijk, maar het was ook niet de verwachting dat dat beter zou worden.

Röntgenfoto's
Op de röntgenfoto's was te zien dat de sclerose van het bot verminderd is. Ook leken de cystes in het bot 'vager' te worden. Over de ontstane ruimte in het gewricht was de chirurg positief. Naar verwachting zal deze ruimte nog toenemen en als dat echt gaat gebeuren, zal de pijn minder worden. Maar goed, ik ben pas 3 maanden ver en pas na een half jaar of een jaar is er meer te zeggen. Nog 3 tot 9 maanden te gaan dus.

Belasten van de enkel
De afgelopen maanden heb ik nagenoeg onbelast met krukken gelopen of in een rolstoel gezeten. Soms stond ik wel een beetje op mijn voet of zette ik mijn voet voorzichtig neer met lopen, maar echt lopen was het niet. Ik mag de enkel nu meer gaan belasten, maar pijn blijft de grens. Dat betekent dat ik de krukken nog wel even nodig heb. En niet alleen om te ontlasten... De pezen en spieren in mijn voet zijn zó slap geworden, dat ik mijn voet niet eens in beweging krijg als ik erop sta.

Fysiotherapie
Ik heb gisteren met de fysiotherapeut doorgenomen welke bewegingen zinvol zijn om mijn kuit, achillespees en voet te oefenen. Ook hebben we het gehad over geschikte schoenen. Zonder schoenen lopen doet pijn en ook zonder krukken lopen is geen optie. Op lage hakken voelt het prettigst. Dan hoef ik niet 'af te wikkelen' en ontzie ik de rest van mijn lichaam. Ik heb veel pijn in mijn rechterheup van het lopen met krukken. Krukken als ondersteuning gebruiken (waarbij je beide voeten neer zet) is toch wel wat anders dan volledig ontlast op krukken lopen.

handig, zo'n kruk

Werken gaat goed
Sinds vorige week maandag sta ik weer voltijds voor de klas. Dit jaar heb ik 27 kinderen, dus dat voelt als 'goed te doen'. In eerdere jaren had ik er 30 en soms zelfs meer. De klas is al 'ingericht' op mijn handicap en groep 4 is goed bekend met mijn beperking. Groep 3 is nieuw en moest er nog even aan wennen, maar dat ging heel snel. Aanvankelijk had ik tegen de kinderen gezegd dat ze me niet mochten knuffelen als ik op krukken stond - ik wilde voorkomen dat ik dan plotseling toch op mijn voet zou gaan staan. Toen ik gisteren na de controle op school kwam, vroeg één meisje uit groep 4 of ze me nu wel mocht knuffelen... Ja, nu mag het! Twee armen om mijn middel en een hoofdje tegen mijn buik. Een beter begin van de werkdag kun je je niet wensen...

Beweeglijkheid oefenen

Vocht in voet
Afgelopen week ben ik naar mijn fysiotherapeut gegaan om te overleggen hoe ik het vocht het beste uit mijn enkel kan krijgen. Ik draag nu regelmatig een 'buisverband' - een soort kous zonder voet. Het verband zit strak om mijn voet en enkel heen en het helpt goed tegen vochtophoping in de voet.

Oefenen met een skateboard
Verder heb ik een oefening gekregen om de beweeglijkheid van mijn enkel te verbeteren. Het is een zogenaamde 'onbelaste' oefening waarbij ik zittend op een stoel met mijn voet een skateboard heen en weer beweeg. Mijn enkel is nu nog stijver dan hij al was en de voet staat enigszins gespitst. Het zal wel even duren voor ik de (beperkte) beweeglijkheid van mijn enkel van vóór de operatie terug heb. Eind september kan ik (hopelijk) beginnen met revalideren. Als het me de komende weken lukt om de enkel wat beweeglijker te krijgen, dan is opnieuw leren lopen hopelijk wat makkelijker.

Tussenstand enkel
Sommige mensen vragen me of er al vooruitgang in zit. Daar is in deze fase nog niets van te zeggen. Pas na een half jaar merken sommige patiënten verschil, maar pas na een jaar kun je met zekerheid zeggen of de behandeling effect heeft. Ik ben nu 2 maanden bezig - nog even te gaan dus!
Wel kan ik iets zeggen over de conditie van mijn onderbeen. Mijn kuit is heel dun geworden. Hij was sinds het ongeluk in 2008 al dunner dan mijn andere kuit, maar hij lijkt nu wel nóg dunner te zijn geworden. Je kunt de vorm van het scheenbeen tot aan de knie helemaal zien: vel over been! Resultaat van 2 maanden niet bewegen.
De pijn in mijn enkel als gevolg van de operaties valt mee - ik kan nu schoenen en slippers aan doen zonder dat het pijn doet. Broeken aandoen is soms wat pijnlijk omdat de voet gespitst staat en makkelijk blijft haken achter de stof. Gelukkig is het nog steeds rokjesweer.

Hulpmiddelen
Lopen zit er nog niet in, dus dat doe ik onbelast met krukken. Of ik gebruik een rolstoel als dat zo uit komt. Douchen kan ik al wel staand, maar zitten is makkelijker en voorkomt pijn. Ik kan de rolstoel, staande op één been, inmiddels zelf in en uit de auto tillen. Ik word steeds zelfstandiger - erg fijn. Bijkomend voordeel van zo'n rolstoel is dat je 'begeleider' in musea vaak gratis mee naar binnen mag. Daar heb ik nu al een paar keer iemand blij mee gemaakt;-)

Terug bij af?

De afgelopen dagen was mijn enkel nog erg gevoelig en zó dik dat ik in geen enkele schoen paste. Maar sinds gistermiddag is mijn enkel niet meer zo dik en ook de pijn is een stuk minder! Wat betreft de stijfheid ben ik weer terug bij af. Mijn voet staat een beetje 'gespitst' en kan ik niet goed plat op de grond zetten. Ik ga dat ook niet forceren (eind september mag ik pas beginnen met revalideren). Ik ben wel blij dat de ergste zwelling en pijn weg zijn. Volgens de chirurg zou ik na de operatie een 'terugval' hebben - en ja, daar lijkt het wel op. Rustig afwachten maar, tot nu toe verloopt de behandeling 'volgens plan'.

Pijnstillers niet meer nodig

Sinds afgelopen vrijdag gebruik ik geen pijnstillers meer. Ik was met de morfine al gestopt zodra ik thuis kwam. Na nog drie dagen diclofenac en paracetamol, was ik daar ook wel klaar mee. De diclofenac gaf nare bijwerkingen en de vraag was of ik het nog wel nodig had. Nee dus - ik ben nu al 5 dagen pijnstillervrij en de pijn die ik soms heb, valt reuze mee - niet erger dan ik wel eens had zonder frame.

Gegrild onderbeen

Eindelijk weer eens lekker in de zon gezeten - daar verheugde ik me al lange tijd op.

Doordat mijn groep overgenomen zou worden door twee deeltijdleerkrachten, had ik veel werk aan de overdracht en het maken van de rapporten (rapporten zouden een week na mijn operatie aan de ouders worden gegeven). Een maand lang hard hollen en geen gelanterfant in de zon. Niet erg - ik zou nog tijd genoeg hebben om in de tuin te zitten.
En met het mooie weer van de afgelopen twee dagen, kon het er dan eindelijk van komen. Liggend in de zon had ik bij mijn onderbeen wel de associatie van een kip, gespiest aan een metalen pin, geroosterd in de oven.
s'Avonds bleek die associatie nog  niet zo gek te zijn: mijn voet was erg opgezwollen en voelde onaangenaam aan (alsof er teveel spanning op zat). Ook deed mijn enkel pijn - hmm. Vanochtend even gegoogled en inderdaad: volgens het UMCG moet je het frame afdekken als je in de zon wilt gaan zitten.
Inmiddels is mijn voet weer in de 'oorspronkelijke' staat: een beetje dik bij de enkel door de artroscopie, maar verder geen nare zwellingen of pijn meer.

Fietsen: beter van niet

Klimmen gaat goed
Het ging sinds het vroege voorjaar heel goed met mijn enkel. Goed in de zin dat ik relatief weinig pijn had. Mijn fysiotherapeut vraagt soms welk cijfer ik mijn enkel geef en ik geef het al een tijdje een '8 '. Na de zomer, toen ik drie weken geklommen had met weinig enkelklachten en ik ook een week lang een herdershond te logeren had, dacht ik: "Als het nou zo goed gaat, misschien kan ik dan wel weer gaan fietsen naar mijn werk. Misschien zijn de pezen rond mijn enkel wel weer sterk genoeg om dit aan te kunnen."

Fietsen?
Ik ben ongeveer 3 weken lang bijna dagelijks naar mijn werk gefietst en weer terug. Dat is 10 km. enkele reis. Niet veel, maar naast mijn werk blijkt het toch te belastend te zijn. Ik heb sinds de eerste dag fietsen pijn. Eerst dacht ik nog dat het van de verhuizing binnen school was (ben van een lokaal boven in het gebouw naar een lokaal beneden in het gebouw gegaan). Pieter was sceptischer en wees me erop dat ik al eerder had proberen te fietsen en dat dat toen ook niet goed ging. Hmm, vergeten (of verdrongen?).

Toeclip?
Afgelopen week met de fysiotherapeut gepraat en gekeken naar manieren om het fietsen lichter te maken. De beweging van het gewricht wordt bij fietsen na een tijdje pijnlijk. Daarom zou ik met mijn D-schoenen kunnen gaan fietsen. Of misschien dat een toeclip het fietsen minder belastend maakt. Met zo'n ding schijn je je voet in een hoek van 90 graden te moeten houden om goed te kunnen fietsen. En dat voorkomt dus dat ik het gewricht te veel belast.
Ik ga nu in ieder geval een toeclip op het linker-pedaal zetten en verder maar weer suf met de auto op en neer naar mijn werk. Fietsen bewaar ik voor ritjes binnen Zeist of bij Pieter in de buurt en voor als er een hond komt logeren. Als ik maar soms fiets, valt de pijn wel mee en misschien dat een toeclip dan de pijn kan helpen voorkomen. 

Acceptatie
Waarschijnlijk ging het dus zo goed met mijn enkel omdat ik nauwelijks meer fietste. Ik blijf het lastig vinden om me neer te leggen bij mijn beperkingen. Ik heb nu wel één voordeel van een artrodese (het vastzetten van de enkel) ontdekt: als de enkel vastgeschroefd is, zal ik weer naar hartenlust kunnen fietsen!

Pijn

Hoe ga je om met pijn? Soms heb ik pijn in het gewricht en dan helpt het om niet of veel minder te bewegen. Ik heb nu sinds relatief lange tijd geen gewrichtspijn, dus dat is prettig. Ik gebruik een of ander vreemd middel (glucosamine) en dat schijnt de 'veerkracht' van het kraakbeen te bevorderen. Ik heb niet al het kraakbeen meer, maar dat wat er zit, lijkt er baat bij te hebben. De pijn die ik nu vaak heb, is pijn in de pezen van mijn voet en enkel. Dat gaat soms alleen maar weg met ontstekingremmers/pijnstillers. Die wil ik echter niet te veel gebruiken, omdat ik dan niets meer voel en dus ook niet weet of ik stiekem niet te veel doe. Dat doe ik dan ook alleen maar in de nacht - dan slaap ik ook beter (met zere pezen, ga ik veel woelen om de onrust in mijn onderbeen weg te krijgen).

In de toekomst zal het ook wel vaker nodig zijn, tot het moment waarop de enkel vastgezet gaat worden. Waarom wordt er bij een verbrijzelde enkel nou niet een gebruiksaanwijzing geleverd...

Bezoek aan een orthopedisch chirurg

De scan
Maandag ben ik bij de orthopeed geweest om de ct-scan te bespreken die vorige week is gemaakt. Enkele beelden van mijn enkel staan hiernaast. Uit de scan blijkt dat mijn enkel in zeer slechte staat is. Er zitten grote oneffenheden ('gaten') in het gewricht. De chirurg merkte ook op dat hij nu ook niet meer kon zeggen of de eerste operatie wel beter had kunnen gaan. Nog steeds is te zien dat de breuk bijzonder gecompliceerd was en altijd ernstige gevolgen zou hebben. (Vraag blijft waarom er geen orthopeed bij is geroepen).
 
Artrodese
Het enige wat deze chirurg kan doen, is 'vastzetten' (artrodese). Een enkelprothese gaat erg kort mee en is volgens hem niet geschikt voor intensief gebruik. En aangezien ik niet van plan ben om stil te gaan zitten, is dat misschien wel nooit een optie.
Vastzetten betekent dat ik mijn enkel niet meer kan bewegen en dat ik daardoor in ieder geval geen pijn meer zal hebben. Omdat de enkel in een bepaalde positie wordt vastgezet, zal ik (al dan niet met speciale zolen of schoenen) kunnen lopen zonder stok of krukken. Nadeel is wel dat ik sneller slijtage zal oplopen in mijn voorvoet.

En nu?
De foto's zagen er echt belabberd uit en het was weer flink slikken. Hoop op verbetering is er niet en dat is toch een heel ander beeld dan waar ik me nu mee staande hield. Ik ben hier erg verdrietig over.
Tegelijkertijd ben ik blij dat ik nu precies weet hoe het er uit ziet en hoe het er voor staat. Ook ben ik blij dat ik niet meer onzeker hoef te zijn over welke bewegingen nu voor versnelde slijtage zorgen. De chirurg is van mening dat het niet veel uitmaakt wat ik doe in het dagelijks leven: slechter kan eigenlijk niet. Ik blijf wel voorzichtig doen met mijn enkel, maar het is dus niet zo dat klimmen en mijn werk mijn enkel erg veel kwaad doen. Volgens de chirurg is pijn de grens; daar hou ik me al vrij lang aan, dus daar ben ik al aan gewend.
Verder heeft de chirurg gezegd dat ik moet proberen om zo lang mogelijk met deze enkel te doen. Mochten de pijnklachten te erg worden, dan kan ik terug komen om hem vast te laten zetten. Als de enkel blijft zoals hij nu is, hou ik het nog erg lang vol, maar ja, daar heb ik natuurlijk geen zicht op.

Zal ik weer goed kunnen gaan lopen?

Sinds 9 januari heb ik geen noemenswaardige pijn gehad en sinds ik weer mag lopen heb ik geen pijn gehad in mijn scheenbeenpees - die was ERG snel geïrriteerd en belemmerde het lopen. Ook kon ik bepaalde bewegingen niet meer maken tijdens het klimmen. De pees liep over het metaal van het scheenbeen heen en dat veroorzaakte waarschijnlijk de pijn. Het metaal is nu sinds ongeveer een maand weg en de scheenbeenpees heeft nu vrij baan. Lijkt de operatie toch wat op te leveren voor de korte termijn!
Maar waarom ik nu zo goed loop????
Ik draag sinds twee weken weer een steunverband om het vocht als gevolg van de operatie uit mijn enkel weg te drukken en ik heb weer twee keer per week fysiotherapie. Zou het daardoor komen?
Ik durf er nog niet op te vertrouwen: ik heb eerder gedacht dat ik een sprong vooruit maakte en toen kwam er meestal weer een tegenvaller. Omdat ik dus erg voorzichtig ben geworden, gebruik ik buiten minstens één kruk. Binnen loop ik zonder.
Ik heb ook al weer twee keer geklommen deze week en ik kon bewegingen maken die ik voor de operatie niet meer voor mogelijk hield.
Zou ik dan dit jaar toch nog zonder krukken kunnen gaan lopen???? En zou ik dan toch weer de bergen in kunnen? IK HOOP HET!

Evaluatie revalidatie

Fysiotherapie afbouwen
Vanaf volgende week hoef ik nog maar één keer per week naar de fysiotherapeut. Aan de ene kant wel handig - scheelt weer veel gedoe met mijn werk. Aan de andere kant: de fysiotherapeut gaf aan dat hij niet meer zoveel voor me kan betekenen....

De evaluatie
Ik kan mijn voet niet meer volledig afwikkelen en dat zal ook niet heel veel beter worden. Omdat dat het lopen bemoeilijkt, moet ik het gaan compenseren door meer kracht te zetten met kuit en voorvoet. Ik moet nu mijn kuit en voorvoet zelf flink gaan trainen. Dat kan door speciale loopoefeningen te doen en door te klimmen. Ik moet daarbij wel oppassen voor overbelasting van de pezen - die zullen mijn hele verdere leven gevoeliger zijn voor overbelasting omdat ze meer moeten doen om het lopen mogelijk te maken.
Verder weet ik nu dat bepaalde pijn niet van mijn pezen komt, maar door de beschadiging van kraakbeen in het gewricht. Die pijn zal dus niet minder worden... eerder meer.
En het kan nog wel een jaar duren voor ik 'normaal' kan lopen!!!! Deze 'evaluatie' viel me rauw op mijn dak. 

Krukken nog steeds nodig
Maar goed, ik kan me steeds beter voortbewegen en ik kan steeds vaker stukjes zonder krukken lopen. Ik ga flink oefenen! Hopelijk kan ik over een tijdje zonder krukken lopen. De krukken heb ik overigens van de week zelf moeten aanschaffen omdat de maximale uitleentermijn was verstreken...

Enkel in tape

Gisteren bij de fysiotherapeut geweest en hij was helemaal blij met de soepelheid van het gewricht - ik zat er echter flink doorheen. PIJN! De pezen kunnen de voortgang van het gewricht niet bij benen en protesteren. Ik had niet gedacht dat dat zo onaangenaam kon zijn.
Het belemmert me echt - ik ga na school snel naar huis om te rusten zodat ik nog wat aan mijn avond heb. Daardoor mis ik dingen van mijn werk en ik merk dat dat me steeds meer tegen gaat staan. Voor de zomer was ik blij met alles wat ik al kon. Nu voel ik me vaak ongemakkelijk bij alles wat ik niet heb gedaan voor school. In de dingen die ik doe voor school gaat de klas voor, maar zelfs die krijgt niet alle aandacht die ik zou willen geven. In ieder geval, de fysiotherapeut heeft mijn enkel nu ingetaped. Het idee is dat de pezen zo wat rust krijgen. De ergste pijn schijnt er door weg te gaan. Ik heb nog niet zoveel gemerkt - staan doet nog steeds zeer. Maar misschien komt het nog.

Pffffff....moeilijk

"Nou, echt vooruit gaat het niet hè?"
Deze week vind ik het moeilijker om positief te blijven over mijn enkel dan voorheen. Ik baal ervan dat het allemaal veel moeilijker gaat - een dag werken betekent dat ik 's avonds niets meer kan eigenlijk. Dat is te vermoeiend - door de pijn. Van de week zou ik bijvoorbeeld gaan eten bij Allard. Ik heb afgezegd. Gelukkig vond hij het leuk om bij mij te eten en te koken!
Eigenlijk kan ik alleen iets afspreken als ik de volgende dag rustig aan kan doen en ik op de dag van de afspraak niet te lang werk. Maar ik wil mijn werk juist weer meer oppakken. Niet om 3 uur naar huis, maar gewoon om 5 uur. En 's avonds samen met anderen eten of iets anders kunnen doen. Zonder eerst te moeten rusten of slapen!  
En ik kom steeds vaker mensen tegen die zeggen "Ben je nou nog aan het revalideren?" Of: "Nou, echt vooruit gaat het niet hè?" Niet dat zij er wat van weten, maar op de een of andere manier maakte het me deze week onzeker.

Relativeren
Pieter vroeg me al waarom ik zo veel meer wil gaan werken: "Van wie en waarom moet dat?" Van de arbo-dienst hoef ik inderdaad nog helemaal niet aan het werk, maar ik wil weer gewoon normaal zijn, denk ik. Maar ja, dat ben ik nou eenmaal nog niet. Pieter heeft me vandaag wel geholpen om het weer wat te relativeren. Dit soort breuken kost erg veel tijd en in de zomer zal ik zonder krukken kunnen lopen, maar ik zal nog steeds niet helemaal klaar zijn met revalideren. Het is nou eenmaal geen simpele recht-toe-recht-aan-breuk en ook al weet ik dat, vanmiddag zat ik er toch aardig doorheen. 

Kleuters op krukken
Toen ik vandaag na de teamvergadering naar huis ging, spraken twee kleuters op het schoolplein me aan: "Kijk, wij hebben ook een gebroken been! Handig hoor, die krukken!". Ze deden net alsof twee scheppen krukken waren en hobbelden heel dapper over het plein. En dat inspireerde andere ukken weer om hinkend te lopen. Nou, het scheelde niet veel of alle kinderen van de hele naschoolse opvang waren mank en kreupel. Dat vind ik dan wel weer leuk. In onderwijstermen: blijkbaar is mijn enkel een creatieve spel-aanleiding...

Revalideren in Orpierre

Klimmen...
Eind april zijn we met 8 klimmers voor een week naar Orpierre gegaan. Met hen gaan we komende zomer ook op vakantie. Ik kon natuurlijk niet klimmen en had alleen mijn helm meegenomen. Als ik dan in de buurt van de rotsen zou komen - wandelen kon wel min of meer - dan kon ik veilig 'kijken'. Pieter bleek echter mijn gordel en schoenen te hebben meegenomen en toen ik de klimmers op een gegeven moment opzocht, lagen mijn spullen al klaar! Johan en Pieter hebben me gezekerd en ik heb twee keer een korte, makkelijke route gedaan. De route was gewaardeerd als een 3, maar omdat mijn enkel pijnlijk en stijf is, voelde het voor mij als een 6a. Onderweg naar boven zag ik nog een schorpioen - de dag kon niet meer stuk!

... maar vooral slapen, lezen en een beetje wandelen
Ik heb de verdere week 'gewandeld' met krukken, geslapen (de pijn kost me nog erg veel energie) en gelezen in de zon. Het was mijn eerste week zonder gips en ik mocht voorzichtig mijn enkel gaan belasten. 's Ochtends eerst met mijn voet in een grote emmer met warm water en dan langzaam aan beginnen met bewegen. De emmer werd vervolgens gevuld met koud water en deed zo dienst als koelkast voor het bier!
De anderen hebben de hele week geklommen, behalve op woensdag, toen goot het aan één stuk door. We hebben toen met z'n allen een bezoek gebracht aan Sisteron - al met al een prima revalidatie-vakantie.